Onderzoek van het Trimbos Instituut, Universiteit Utrecht en het Sociaal Cultureel Planbureau toont aan dat het aantal leerlingen dat last heeft van schoolstress al sinds 2001 toeneemt. In dat jaar had 16% van de jongens en 19% van de meiden last van schoolstress. Inmiddels liggen de percentages op 35% bij jongens en zelfs 42% bij meisjes. Een forse stijging!
Individualisering van de samenleving
Eén van de oorzaken is het stijgende ambitieniveau van leerlingen en studenten zelf. Die hangt vooral samen met het feit dat de samenleving steeds individualistischer, competitiever en materialistischer wordt.
Ouders spelen ook een grote rol. Er moet steeds meer en het moet steeds beter! Kinderen worden al op jonge leeftijd getest op school, er wordt al snel onderscheid gemaakt met plusklassen en aanvullende taken. En in de laatste klassen van de basisschool draait alles om de keuze voor de middelbare school. Als het even lukt HAVO of VWO, geen MAVO of VMBO. Hoger is beter, denken ouders en kinderen. Maar op een lager niveau leer je niet zozeer minder, maar vooral anders.
Ouders oefenen dus vaak (on)bewust druk uit.
Wat kan het onderwijs doen?
De eerste principiële vraag is of kinderen op jonge leeftijd al op niveau moeten worden geselecteerd. In Nederland gebeurt dat op 12-jarige leeftijd bij de overgang naar de middelbare school. In het bekende Finse model wordt niet voortdurend getoetst en wordt later geselecteerd, net als in de meeste ons omringende landen.
Veel scholen geven aan dat de cijferdruk blijft toenemen. Alles moet worden gemeten en dat heeft gevolgen voor het aantal toetsmomenten tijdens het schooljaar. In de meeste gevallen worden resultaten meetbaar gemaakt in de vorm van cijfers. In plaats van het accent op harde cijfers te leggen, kunnen toetsen nog veel meer als feedbackinstrument worden gebruikt. Door formatief te toetsen krijgen leerlingen meer inzicht in hun eigen leerproces, wordt onderwijs op maat mogelijk en wordt de toetsdruk lager.
Wat kunnen ouders en school samen anders doen?
- Om te beginnen kunnen ouders zich wat minder controlerend opstellen. Ze moeten hun kind coachen en adviseren maar zeker niet managen.
- Help leerlingen met plannen: als ze overzicht hebben over hun huiswerk en toetsen geeft dat rust.
- Social media zijn enorme afleiders. Leerlingen die veel multitasken doen alles half… echte concentratiemomenten zijn een absolute noodzaak.
- Vrienden, uitgaan en sporten zijn heel belangrijk. Het is niet oké als het hele leven draait om school en leerprestaties.
- Sommige leerlingen hebben wel heel veel naschoolse activiteiten en leren daardoor niet meer hoe ze rust moeten nemen. Ze staan permanent aan.
- Af en toe nee zeggen moet: daardoor maak je andere zaken juist weer mogelijk.
- Niksen en lummelen is op zijn tijd heel gezond, je vervelen ook.
- Plezier is belangrijker dan perfectie, ook op school! Perfectie is de valkuil van deze tijd, een valkuil die door social media nog eens extra wordt aangewakkerd.
Gaan uw leerlingen of mbo-studenten ook gebukt onder prestatiedruk?
Kom dan naar de studiedag over dit onderwerp op 9 april a.s. in Utrecht
Studiedag Prestatiedruk bij leerlingen
Bronnen
NRC.nl 16/1/2017
RTL nieuws 5/9/2018
De Groene Amsterdammer 21/3/2018